O chórze

Chór Miasta Radomia powstał w 1984 roku. Prawnie jest stowarzyszeniem. Jest chórem świeckim, czterogłosowym, który w swoim repertuarze posiada kilkadziesiąt utworów polskich i zagranicznych wykonawców. Trzeba jednak przyznać, iż większość z tych dzieł to utwory religijne. Jest zespołem amatorskim, co oznacza, iż zdecydowana większość jego członków nie ma wykształcenia muzycznego. Sam dyrygent i kierownik muzyczny chóru, ks. Wojciech Szary powtarza, że śpiewać może każdy, wystarczy chcieć. W wywiadzie z nim odnaleźć można też takie zdanie: „Tym, co nas łączy, jest szukanie w muzyce wytchnienia i relaksu. Wspólne śpiewanie uczy dyscypliny, unikania konfliktów, bycia we wspólnocie”.

Członkiem chóru może być każdy, kto ukończył 18 lat, natomiast małoletni wyłącznie za zgodą opiekuna. O przyjęciu do chóru decyduje jednoosobowo kierownik artystyczny. Przez chór „przeszło” około 600 osób.

Zespół wykonuje repertuar w różnych językach: polskim, łacińskim, niemieckim, francuskim, łotewskim. Omawiany repertuar zawiera ok. 150 utworów. Niemal wszystkie są dziełami znanych i cenionych kompozytorów np. IX Symfonia Beethovena, utwory o różnorodnej tematyce i stopniu trudności. Zaobserwować można, iż z czasem chór realizował coraz trudniejsze utwory ostatecznie wykonując dzieła o dość wysokim stopniu trudności wykonawczych.

Chór ma na koncie wiele osiągnięć, m. in. indywidualne koncerty na terenie Radomia i okolic oraz całej Polski (których z każdym rokiem było coraz więcej, współpraca z Teatrem Powszechnym im. Jana Kochanowskiego w Radomiu przy spektaklach: „Treny”, „Odprawa posłów greckich”, „Krzesełka Lorda Blotton” (gdzie chór występował w roli głównej); współpraca z Filharmonią Świętokrzyską przy oratorium G. F. Haendla „Mesjasz” i przy wykonaniu IX Symfonii Ludwika van Beethovena z okazji wejścia Polski do Unii Europejskiej; współpraca z chórami zagranicznymi oraz wyjazdy koncertowe poza granice naszego kraju czyli do Łotwy, Francji i trzykrotnie do Niemiec.

Historia chóru

Na przełomie marca i kwietnia 1985 roku doszło do zebrania się 20 osób chcących śpiewać. Ich dyrygentem został ks. Henryk Ćwiek. Miesiąc później rozpoczęły się próby. Oto, jak opisuje te wydarzenia kronika: „…ok.80 % chórzystów nie znało nut (…) Trzeba było widzieć strach w oczach co wrażliwszych chórzystów, kiedy z ust dyrygenta padały słowa „legato”, „staccato” i inne…”. Pierwszy koncert odbył się 23.06.1985 roku w sali koncertowej Diecezjalnego Centrum Katechetycznego, według kroniki nie był on najlepszy: „Cóż to była za melodia szeptów, westchnięć, świstów (…) W każdym razie nie wypadło to najlepiej. Brak obycia z publicznością, nerwy, a ponadto sala, która na pewno nadaje się na posiedzenia, ale jako sala koncertowa nie zdaje zupełnie egzaminu”.

We wrześniu tego samego roku zmienił się kierownik chóru. Nowym dyrygentem został młody muzykolog, ks. Wojciech Szary. Wprowadził on nowe zasady i nowe wymagania względem członków wspólnoty chóralnej. Nowe były prośby: podeprzyj głos, nakryj głos, śpiewaj jaśniej. Ponadto nowością było też wymaganie, aby w czasie śpiewania artyści – amatorzy patrzyli na niego. Okazało się jednak, iż dyrygent dobrze wiedział, czego wymaga, gdyż kolejne koncerty wypadały coraz lepiej.

W sierpniu 1987 roku doszło do pierwszego wyjazdu na obóz szkoleniowy. Takie wyjazdy od tej pory stały się tradycją powtarzaną corocznie. Miały one dwa podstawowe cele: doszkalać chórzystów oraz integrować ich. „Obozy szkoleniowe dają dużą szansę lepszego poznania się, zawiązania znajomości, lepszego poznania dyrygenta, ułatwią zaaklimatyzowanie się w środowisku. […] Przebywając ze sobą na co dzień i śpiewając dwa razy dziennie na próbach (a często dla przyjemności poza próbami przy ogniskach oraz wspólnych zabawach) dopasowujemy się do siebie bardzo mocno. Czasem dwa tygodnie obozu równowarte jest półrocznemu uczęszczaniu na próby”.

26 grudnia 1988 roku Chór Miasta Radomia wyjechał w pierwszą zagraniczną podróż. Był to tygodniowy wyjazd do Rygi na zaproszenie tamtejszego Chóru Austrums. W kronice chóru można znaleźć opisy zaniedbanego miasta i budynków. Opis koncertu w czasie litewskiego festynu: „Na sali kilkadziesiąt osób, a w repertuarze kolędy – trafiamy więc w próżnię, sala trudna akustycznie. Czyżby klapa? Nikt nie rozumie charakteru i specyfiki kolęd. Dobrze, że mamy trochę polifonii…”. Następny koncert wykonany dla członków Towarzystwa Polskiego spotkał się z pełnym uznaniem. Po kilku utworach Szef zarządził przerwę i zwrócił się do zebranych (ok. 100 osób). Mówił o chórze, o jego rodowodzie i podkreślił, że jest księdzem. Nawiązał też do tradycji wigilijnej. „Wyjmujemy opłatki, idziemy do ludzi, okazuje się, że oni też mają, tylko schowane w kieszeniach. Stało się coś nieoczekiwanego, serdeczność, atmosfera niemalże domowa. [..] Druga część koncertu na luzie – pełny odbiór. Zaczynają sami śpiewać.” W kwietniu 1989 roku Chór „Austrums” gościł z rewizytą w Radomiu. Chór miasta Radomia towarzyszył mu w czasie jego koncertu w Kielcach i w Krakowie.

W listopadzie 1989 roku, radomianie otrzymali pierwszy list z Francji z miejscowości Smarves. Istniejący tam chór wybierając się w podróż po Europie Wschodniej, chciał na kilka dni zatrzymać się w Radomiu w drodze na Białoruś. Tak też się stało. 10 sierpnia 1990 roku francuski chór przyjechał do Radomia. „Jak się okazuje, jest to chór złożony z dwóch chórów. Jeden młodzieżowy – dziecięcy i chór połączony ze starszymi. Godz. 19.00, koncert w kościele Św. Rodziny na ul. Kelles–Krauza. Śpiewają muzykę religijną i świecką. Wszystkim najbardziej podobała się kompozycja rodem z Afryki zatytułowana jako kołysanka „Bingel Neenam”. Obydwa chóry są amatorskie.” Ognisko, zwiedzanie Muzeum Wsi Radomskiej, koncert w Katedrze i dyskoteka dla młodszych członków chórów to kolejne atrakcje pobytu gości. Następnie wyjazd do Częstochowy i Krakowa w celach czysto turystycznych, co Francuzom bardzo się podobało.

8 stycznia 1991 roku odbyło się pierwsze zorganizowane przez Chór spotkanie opłatkowe dla muzycznego świata miasta Radomia. Wśród zaproszonych gości były władze wojewódzkie i miejskie, artyści, muzycy i prowadzący zespoły, przedstawiciele radia i prasy. Specjalnym gościem była Maria Fołtyn.

W lutym i w marcu tego samego roku poczyniono starania o zalegalizowanie chóru jako stowarzyszenia. Został stworzony status prawny dla działalności Chóru, który przyjął nazwę Chóru Miasta Radomia Sancti Casimiri Cantores Radomienses.

W kwietniu 1991 roku przyszedł czas wyjazdu do Francji. Chór z Francji „Ars Cantoria” zaprosił radomian jeszcze w czasie swojego pobytu w Polsce. 12 kwietnia wieczorem w Epinay Sur Orge (Paryż) odbył się powitalny bankiet dla Polaków z udziałem mera miasta. 13 kwietnia po długim zwiedzaniu stolicy Francji odbył się wspólny koncert z udziałem chórów „Ars Cantoria” w kościele St. Lue St. Gilles D’Epinay Sur Orge, po czym długi, miły bankiet. Dzień później podróż do Smarves, po drodze zwiedzanie zamków nad Loarą. 16 kwietnia miała miejsce wizyta w rozgłośni katolickiego radia w Poitiers – nagranie. Następnie Msza Św. i koncert w Villedien–Du–Clain. Starorzymskie ruiny w Sanxay również zostały poznane przez polskich chórzystów. Po nich koncert w kościele w Smarves. Kolejnym punktem wyjazdu było zwiedzenie miejscowości La Rochelle. Celem następnego dnia był Paryż: Plac Zgody, Bazylika Sacre Coeur i Mont Marte, Wieża Eiffla, Moulin Rouge. Następnie droga Paryż – Dachau, Msza Św. i trzy koncerty, poznanie tamtejszego chóru parafialnego. 22 kwietnia – zwiedzanie Monachium, potem bankiet z komitetem parafialnym w Dachau, 23 kwietnia powrót do domu.

4 czerwca 1991 odbyło się wydarzenie epokowe. Papież Jan Paweł II odwiedził Radom. Chór Miasta Radomia miał okazję śpiewać w czasie Mszy Św. odprawianej przez zacnego gościa na radomskim lotnisku.

Od 27 grudnia do 3 stycznia 1993 roku miał miejsce pierwszy pobyt Chóru w Niemczech. Poza zwiedzaniem tego kraju i spędzeniem sylwestra w Surbergu, 1 stycznia wykonali koncert w parafialnym kościele. Zaprezentowana została Litania B. M. V. i kolędy. Tego samego dnia powtórka koncertu w katedrze w Traunstein. Kolejne dni to zwiedzanie Norymbergi. W miejscowości niedaleko niej zaśpiewali koncert podobny do poprzednich. W czerwcu tego samego roku Niemcy z Norymbergi przyjechali do Radomia. Gospodarzem ich pobytu jest parafia na Gołębiowie.

Współpraca z Filharmonią Kielecką rozpoczęła się w październiku 1993 roku. Owocem długich prób i przygotowań był koncert w Bazylice Katedralnej w Kielcach gdzie zabrzmiały fragmenty oratorium G. F. Haendla „Mesjasz”. Wykonawcami byli: Chór i Orkiestra Filharmonii Kieleckiej, Chór Miasta Radomia, dyrygent Adam Pałka, Elżbieta Sarama – sopran, Artur Stefanowicz – kontratenor, Marcin Rudziński – tenor, Robert Gierlach – bas. Podobny koncert z tym samym programem zaprezentowany został w Katedrze radomskiej. „Wiele kilometrów przemierzyliśmy, by „Mesjasz” mógł zaistnieć dla szerszej publiczności […] Ostrowiec, Kielce, Sandomierz, Stalowa Wola, Pińczów, Radom, Kielce, Starachowice. Wszędzie pod batutą p. Pałki.”

25 listopada 1995 roku odbył się jubileusz dziesięciolecia istnienia chóru zorganizowany jednocześnie z Cecyliańskimi Dniami Muzyki Sakralnej, których chór był współorganizatorem. Oto fragment z kroniki: „W pustym kościele trochę zmarznięci staraliśmy się zaśpiewać jak najlepiej, ale jak będzie jutro? Czy opanujemy tremę i nerwy? I zaczęło się kiedy p. Robert Grudzień, wspominając historię chóru, zapowiedział nasz występ. Szef jeszcze z zakrystii przypominał o uśmiechu i uspokajał nas i siebie: <<wszystko będzie dobrze, tylko patrzcie na mnie>>. […] Na długo słuchaczom i nam pozostanie w pamięci ten koncert.”

28 kwietnia 1996 roku odbyło się prawykonanie „Stabat Mater” wraz z orkiestrą szkoły muzycznej i solistami. Według kroniki chóru było to wydarzenie na skalę kraju a może i świata.

Kolejna współpraca z Filharmonią Kielecką zbiegła się z kolejnymi Cecyliańskimi Dniami Muzyki Sakralnej. Celem było wykonanie trzech nowych utworów: „Casimire Terris Mire” F. Jezierskiego, „Kantaty do Św. Cecylii” Fr. Lessla i „Litanii B. M. V.” anonimowego autora. Wykonaniem dyrygował p. Szymon Kawalla, solistami byli: Elżbieta Samara – sopran, Magdalena Idzik – alt, Krzysztof Błaszkiewicz – tenor, Piotr Rafałko – bas. Kolejny taki występ miał miejsce następnego dnia, czyli 22 listopada 1997 roku w Radomiu, jednak ten nie wyszedł już tak dobrze jak poprzedni.

Teatr Powszechny im. Jana Kochanowskiego w Radomiu zaproponował chórowi współpracę przy spektaklu „Treny”. „Było to dla nas coś nowego, jak wyzwanie, które podjęliśmy. Z czasem próby stały się coraz częstsze i dłuższe. Do późnych godzin nocnych uczyliśmy się chodzić i zachowywać profesjonalnie na scenie.[..] „Treny” stały się na długo naszą codziennością.” Reżyserem był p. Edward Wojtaszek, choreografem p. Julitta Lubieńska – Zieleńska, wystąpili wraz z chórem aktorzy: Sława Kwaśniewska, Ewa Ziętek, Antoni Ostrouch i Eliza Żyłemka. Premiera miała miejsce 30 października 1998 roku.

W styczniu 2000 roku przyznana została nagroda Kulturalna Miasta Radomia. 20 czerwca 2002 roku odbyła się premiera spektaklu pt. „Odprawa posłów greckich” , w którym obok aktorów występował Chór Miasta Radomia jako chór antyczny. Ten i kolejne spektakle odbywały się na wewnętrznym dziedzińcu teatru, co było nowym pomysłem. „…istotną rolę mają do spełnienia okna budynku teatralnego „od podwórka”. Tutaj jest ulokowany Chór, wypełniający u Kochanowskiego bardzo ważną misję. Do tej roli zaangażowany został chór Sancti Casimiri Cantores Radomienses od kierunkiem ks. Wojciecha Szarego, który również skomponował muzykę do spektaklu.”  „Odprawa posłów greckich” była grana w teatrze do czerwca 2005 roku.

Niedługo potem doszło do kolejnych występów w teatrze. Tym razem chór grał rolę główną w spektaklu „Krzesełka Lorda Blotton na Proscenium”. Reżyseria – Małgorzata Bogajewska. „Po prostu aktor grający pracownika technicznego teatru wchodzi na scenę i odkrywa, że każdy jego ruch wywołuję reakcję chóru. Na początku jest przerażony, bo chór jakby go prześladował. Potem odnajduje się w tej roli, godzi z nią i nawet zaczyna robić karierę jako dyrygent. My wyśpiewujemy bezładne cytaty: „krzesełka lorda Blotton”, „i nic”, „ciało, ciało na goło”. Mam nadzieje, że całość wyjdzie dobrze” – powiedział ks. Wojciech Szary w wywiadzie dla tygodnika „Słowo ludu”. W listopadzie 2003 roku chór wystąpił raz jeszcze z tym spektaklem, tym razem jednak na scenie Teatru Narodowego – Teatru Małego w Warszawie.

Rok 2004 jest rokiem wejścia Polski do Unii Europejskiej. Z tej okazji Filharmonia Świętokrzyska postanowiła zorganizować koncerty z wykonaniem IX Symfonii d-moll op. 125 Ludwika van Beethovena, której częścią jest „Oda do radości”. Pierwszy z nich odbył się 28 kwietnia 2004 roku w radomskiej katedrze, drugi następnego dnia w Piotrkowie Trybunalskim, a trzeci w Kielcach. W samym wykonaniu dzieła wzięło udział 260 osób czyli: Chór Filharmonii Świętokrzyskiej, Chór Instytutu Edukacji Muzycznej Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach i Filii Akademii Świętokrzyskiej w Piotrkowie Trybunalskim oraz Chór Miasta Radomia Sancti Casimiri Cantores Radomienses, Orkiestra Smyczkowa Filharmonii Świętokrzyskiej, soliści: Zofia Kilanowicz, Monika Ledzion, Dariusz Pietrzykowski, Czesław Gałka. Kierownictwo chórów – Janusz Król, przygotowanie chórów – Małgorzata Banasińska–Barszcz, Marek Kuciapiński, ks. Wojciech Szary, dyrygent – Jacek Rogala.

W czerwcu 2005 roku odbyła się „Kochanovia”, czyli 475. rocznica urodzin Jana Kochanowskiego. Z tej okazji artyści radomskiego teatru postanowili pojechać do Zamościa, aby uczestniczyć w XXX Zamojskim Lecie Teatralnym. Spektakle zostały odegrane przy schodach ratusza na rynku w Zamościu. „Znakomitym pomysłem jest wprowadzenie prawdziwych śpiewaków – chóru Sancti Casimiri Cantores Radomienses pod kierunkiem ks. Wojciecha Szarego…”. Teatr Powszechny im. Jana Kochanowskiego w Radomiu został tam uhonorowany Buławą Hetmańską.

22 października 2005 roku Chór Miasta Radomia obchodził dwudziestolecie istnienia. Z tej okazji zorganizowana została gala, na której chór zaprezentował swoje najlepsze utwory autorów: Zieleńskiego, Gorczyckiego, Scarlattiego, Brucknera i innych, wykonali również „Alleluja” z „Mesjasza” Haendla, „Arię na strunie G” Bacha, Litanię B. M. V. oraz „Czego chcesz od nas Panie” Józefa Świdra. Ponadto zaproszeni goście mogli usłyszeć utwory w wykonaniu organistów Roberta Pluty i Rafała Wróbla, Młodzieżowej Orkiestry Smyczkowej „Divertimento ” oraz Kwartetu Radomiensis.

Wiosną od 17 do 20 kwietnia 2008 roku radomski chór wyjechał ponownie do Niemiec. Tym razem na zaproszenie Foerderkreis Biederitzer Kantorei. Celem było zaśpiewanie na organizowanym przez nich festiwalu zatytułowanym „Europejska noc chórów”. Oto fragment z kroniki: „…na próbie nie wychodził żaden utwór, co wprawiło nas w lekką konsternację i obawę o los jutrzejszego koncertu. Trzeciego dnia przyszła kolej na ponowną próbę, w kościele St. Petri w Magdeburgu, gdzie miał się odbyć koncert. Tym razem, dla równowagi, wszystkie utwory wychodziły wspaniale. Po próbie zwiedziliśmy Magdeburg, […] Koncert zaczął się o godz. 19:30. Najpierw śpiewał chór z Biederitz wraz z orkiestrą. Po nich przyszła kolej na nas. Zaprezentowaliśmy 12 utworów, które robią największe wrażenie i te, które umiemy najlepiej. Koncert był niezwykle udany, a publiczność zachwycona.” Następny występ miał miejsce w kościele w Biederitz.

Przedstawione przeze mnie wydarzenia, koncerty są tylko jednymi z nielicznych, jakie Chór Miasta Radomia ma w swoim dorobku, aczkolwiek te wydawały mi się najważniejsze i godne wyróżnienia. Koncerty kolędowe, wielkopostne lub okolicznościowe pominęłam ze względu na zbyt dużą ich ilość.

(Fragment opracowania Joanny Szymańskiej)